نوشته شده توسط نویسنده وبلاگ

صفورا صیرفیان پور

۵- خواب و بیداری: اعتدال در خواب و بیداری نشانه اعتدال مزاج خصوصاً اعتدال در ؟ است. سردی و تری باعث پرخوابی می‌شوند، به همین علت افراد با مزاج تر به خواب بیشتری نیاز دارند. خشکی و گرمی موجب بیداری (کم خوابی) است.

٦- چگونگی افعال صادر شده از بدن: صحیح و کامل بودن افعال، دليل بر کمال صحت بدن است و ایجاد مرض، مستلزم غیرطبیعی بودن افعال است. افزایش سرعت افعال، نشانه گرمی مزاج است. به عنوان مثال، سرعت رشد بدن و سرعت رویش مو و دندان، دلیل گرمی هستند و همچنین توأم بودن افعال با اضطراب و تشویش، بر گرمی زیاد دلالت می کند. برعکس، هر گاه ضعف و سستی و کندی در افراد دیده شود، نشانه سردی مزاج است.

۷- کیفیت مواد دفعی از بدن: اجابت مزاج طبیعی آن است که به ازای هر بار مصرف غذا یکبار دفع انجام شود. گرمی و خشکی، موجب کاهش اجابت مزاج می‌شوند. بنابراین معمولا در افراد صفراوی، یبوست دیده می‌شود. گرمی مزاج و غلبه صفرا یا خون باعث می‌شود مواد دفعی دیگر شامل ادرار، مدفوع، منی و عرق، تندبو و پررنگ باشند. عکس اين نشانه ها بر سردی مزاج دلالت دارد.

٨- بزرگی و کوچکی اعضا: بزرگ و وسیع بودن قفسه سینه، برجسته بودن عروق، عظيم بودن نبض، بزرگی دست و پا و آشکار و برجسته بودن کامل مفاصل، دلالت بر گرمی می کند و علائم معکوس، نشانه سردی مزاج است. 

٩- چگونگی تأثیرپذیری از کیفیات چهارگانه: سرعت از هر کدام از کیفیت های چهارگانه یعنی حرارت، برودت، رطوبت و یبوست دلیل بر غلبه همان کیفیت است. به عنوان مثال، اگر بدن نسبت به گرما به سرعت دچار انفعال شود، نشانه گرمی مزاج است.

١٠- حالات نفسانی: عصبانی شدن، برانگیختگی سریع، بی اعتنایی به قضاوت دیگران در مورد خود، جرأت و جسارت، پرسخنى و سرعت و پیوستگی کلام و نیز قدرت و بلندی صدا نشانه گرمی مزاج است. 

افراد گرم و خشک، معمولاً تندخو و زود خشم می باشند. این افراد، بی قرار، تند و تیز، پرکار و فعال هستند، حافظه خوبی دارند و از قدرت تجزیه و تحلیل بالایی برخوردارند. افراد گرم و تر شجاع، جسور و خونگرم هستند و به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. کسالت  و کندی در حالات نفسانی، ترسو بودن، محتاط بودن، کم سخنى و تأنی در کلام، نشانه سردی مزاج هستند. 

صاحبان مزاج سرد و خشک، در اوج ثباتند و کارها را به آرامی و بدون عجله انجام می دهند. این افراد معمولا درون گرایند. کمتر با دیگران مى جوشند و مستعد افسردگی می باشند. اشخاص سرد و تر حافظه خوبی ندارند. خواب آلود، صبور و خونسرد هستند.

باید توجه کرد که استدلال به مزاج افراد بر اساس خلقیات و حالات نفسانی آنان، مطلق نیست. زیرا این حالات با توجه به شرایط محیطی، ملاحظات عرفی و اجتماعی، تمرينهای نفسانی و تهذیب اخلاقی و دیگر موارد تغییر می کند. پس نباید پنداشت که هر فرد آرام و شکیبایی، الزاماً سرد مزاج است. از سوی دیگر باید از پیش داوری و قضاوت اخلاقی بر مبناى مزاج آنها پرهیز کرد. مثلا نباید پنداشت كه هر فرد گرم مزاجی، الزاما تندخو و زود خشم است. شتاب‌زدگی در قضاوت مزاجی یا اخلاقی در این موارد، ناروا است و می‌تواند حقیقت را از چشم مشاهده گر پنهان کند. منابع

 مروری بر کلیات طب سنتی ایران، دکتر محسن ناصری و جمعی از نویسندگان